Russische historicus: Oekraïne is voor Rusland een existentiële veiligheidskwestie, geen regionale oorlog

23-12-2025

In dit lange interview schetst historicus Alexej Gromyko – directeur van het Europa-instituut van de Russische Academie van Wetenschappen en kleinzoon van Sovjetminister Andrej Gromyko – het Russische strategische wereldbeeld achter de oorlog in Oekraïne. Zijn kernstelling: voor Rusland is dit geen regionale oorlog, maar een existentiële veiligheidskwestie.

1. De oorlog als existentiële strijd

Volgens Gromyko draait het conflict niet primair om Oekraïne, maar om de toekomst van de Europese veiligheidsorde en de verhouding tussen Rusland, de NAVO en de VS. Hij ziet de oorlog als de ernstigste militaire confrontatie in Europa sinds de Cubacrisis van 1962, omdat Rusland zich geconfronteerd ziet met een steeds verder opschuivende NAVO.

2. NAVO-uitbreiding als hoofdreden

De kernoorzaak ligt in de NAVO-expansie sinds het einde van de Koude Oorlog. Rusland ging er destijds vanuit dat ook de NAVO zou verdwijnen, of dat er een nieuw gezamenlijk veiligheidssysteem zou ontstaan. In plaats daarvan schoof de NAVO stap voor stap richting Russische grenzen. Het kantelpunt was volgens Gromyko de NAVO-top in Boekarest (2008), waar Oekraïne en Georgië uitzicht kregen op toekomstig lidmaatschap. Dat Rusland dit als onacceptabel beschouwde, was al in 2007 duidelijk.

3. Oekraïne als frontstaat

Gromyko noemt het westerse argument dat NAVO-lidmaatschap Oekraïne zou beschermen “propaganda”. Rusland is niet van plan de NAVO aan te vallen. Tegelijk stelt hij dat Oekraïne door het Westen wordt gebruikt als instrument in een bredere confrontatie.
Volgens hem wil een meerderheid van de Oekraïense bevolking vrede, maar worden vredesinitiatieven tegengehouden door Europese hoofdsteden en door de EU-leiding, die het conflict financieel en politiek blijven verlengen.

4. Kritiek op Europa en de EU

Europa leeft volgens Gromyko in een echokamer, waarin elke afwijkende analyse als “pro-Russische propaganda” wordt weggezet. Hij stelt dat de EU geen eigen strategische visie heeft en de Amerikaanse koers volgt. Dat Russische staatsgelden worden geconfisqueerd ziet hij als bewijs dat het Westen geld nodig heeft om de oorlog voort te zetten, niet voor wederopbouw.

5. Neutraliteit en Donbas

Een staakt-het-vuren zonder harde garanties is zinloos. Rusland wil:
• militaire neutraliteit van Oekraïne,
• volledige bestuurlijke controle over Donetsk en Loehansk,
• bescherming van Russischtalige bevolkingsgroepen.